شهر و شهروند الکترونیک
شهر و شهروند الکترونیک
شهروند الکترونیک، فردی است که توانایی استفاده از خدمات برخط دولتها را در حد مطلوب داشته باشد، در واقع شهروندان الکترونیک همان کاربران جوامع اطلاعاتی هستند.
تعریف شهروند الکترونیک و زیر مجموعههای آن شهروندان در طول زندگی خود، نقشهای متفاوتی ایفا مینمایند که در هر کدام از این نقشها وظایفی بر عهده آنهاست.
شهروند الکترونیک، کسی است که توانایی انجام وظایف روزمرهای که ایفای نقشهای متفاوت درطول زندگی برای وی بوجود میآورد را با کمک ابزارهای الکترونیکی داشته باشد. تمامی انسانها در طول زندگی خود، نقشهای متفاوتی را ایفا می نمایند.
برای هر یک از ما، در نقش فرزند، والدین، خویشاوندان دور و نزدیک، کاسب، تاجر، کارمند، مدیر، تولید کننده، دانش آموز، دانشجو، معلم ، استاد، رئیس دانشگاه و دهها نقش کوچک و بزرگ دیگر وظایفی متصور است که به صورت روزمره به آنها میپردازیم. ما تا به امروز این وظایف را به کمک روشهای فعلی انجام میدادیم، اما امروزه ابزار الکترونیکی، انجام امور و ایفای وظایف شهروندی را بسیار سادهتر، سریعتر و ارزانتر نموده است.
به عنوان مثال، یک زن در یک خانواده نقش یک همسر و مادر را بر عهده دارد. بخش عمدهای از خریدهای خانه بر عهده مادر است، پرداخت قبوض، پیگیری وضعیت تحصیلی فرزندان و دهها وظیفه ریز و درشت دیگر بر عهده وی گذاشته شده است. چنانچه این مادر بتواند برخی از این وظایف را با استفاده از ابزارهای الکترونیکی مانند وب سایتها، پست الکترونیک و ...به انجام رساند، طبعا صرفهجویی بسیاری در وقت و هزینه خانواده خواهد شد و این وقت و هزینه اضافه را صرف امور مهم دیگری خواهد نمود. این مادر در محل کار خود در نقش یک معلم، کارمند، مدیر و غیره است؛ در این نقشها نیز وی میتواند با استفاده از ابزارهای الکترونیکی انجام امور را تسریع و کم هزینهتر نماید.
این مادر/ کارمند نقشهای اجتماعی متفاوت دیگری را نیز ایفا مینماید که در هر کدام از آنها ابزار الکترونیکی به نحوی می تواند به وی کمک نماید. وی وقتی یک شهروند الکترونیکی خواهد بود که بتواند این وظایف مختلف را با کمک ابزار الکترونیکی و با کیفیت و کمیت بسیار بهتری به انجام رساند.
مقوله های جدیدی چون تجارت الکترونیک، دولت الکترونیک، آموزش الکترونیک، سلامت الکترونیک، انتشارات الکترونیک، انتخابات الکترونیک و ... هر یک در برگیرنده قسمتی از زندگی و فعالیتهای روزمره ما هستند. شهروند الکترونیک باید بتواند در قالب آنها به انجام وظایف خویش بپردازد. شهروند الکترونیک به شهروندی گفته می شود که توانایی استفاده از خدمات برخط دولتها را در حد مطلوب داشته باشد.
در واقع شهروندان الکترونیک همان کاربران جوامع اطلاعاتی هستند. جایگاه شهروند الکترونیک در کشور بر اساس آمار مستند، کشور ما در سال 2007 میلادی با 18 میلیون کاربر اینترنت، 53.7% از کل کاربران خاورمیانه را به خود اختصاص داده است.
تمامی این کاربران به طور قطع از یک سطح مهارتهای پایه و اولیهای برای استفاده از کامپیوتر و اینترنت بالاتر میباشند که البته میتوانند جزو کاربران بسیار حرفهای اینترنت باشند، ولی مساله بسیار مهم این است که آنها از حداقل دانش مورد نیاز برای استفاده از خدمات الکترونیک بهرهمندند.
از سوی دیگر، ما تا به حال در بسیاری از بخشها، کاربردهای مورد نیاز در حوزههای مختلف تجارت الکترونیک، دولت الکترونیک، آموزش الکترونیک و ... را شناسایی و ایجاد ننمودهایم که با استفاده از زیرساختهای فعلی فناوری اطلاعات کشور قابل پیادهسازی است.
ضمن اینکه باید در نظر داشته باشیم که زیرساختها و بسترهای فنی، حقوقی، فرهنگی، اقتصادی و ... فعلی امکان پیادهسازی بسیاری از خدمات الکترونیکی را فراهم نمینماید. البته این مساله کم و بیش گریبانگیر تمامی کشورهاست. همچنین باید در نظر بگیریم که برخی از کاربردهایی که تا به حال ایجاد گردیده با اصول (قابلیت استفاده) سازگاری چندانی ندارند. به هر صورت هم اکنون کاربران اینترنت در ایران با کاربردها و خدمات برخط زیادی که قابلیت استفاده مطلوبی نیز داشته باشند روبرو نیستند و طبیعتا استفاده از این خدمات را نیز فرا نگرفتهاند. بنابر این ما نمیتوانیم این کاربران را شهروندان الکترونیک بنامیم.
اما از طرف دیگر وقتی به کاربردهایی که در کشور ایجاد گردیده، نگاه میکنیم، شاهدیم که این کاربران به سرعت استفاده از آن را فرا گرفته و به خوبی و به صورت بسیار فراگیر از آنها استفاده مینمایند. این مسئله نشانگر آن است که چنانچه به حرکتهای خود در ایجاد بسترها و کاربردها شتاب بیشتری بدهیم، قطعا از پتانسیل بسیار بالایی برخورداریم.